Czerniak jest nowotworem złośliwym wynikającym z mutacji melanocytów. Są to specjalne komórki pigmentowe, które zwykle znajdują się głównie w skórze, określają jej kolor i pod wpływem promieniowania ultrafioletowego wytwarzają barwnikowy pigment melaninę. W znacznej liczbie są one zawarte w znamionach (mol), odpowiednio, czerniak może pojawić się z takich dość nieszkodliwych nowotworów.
Takie guzy najczęściej występują na skórze i mają ciemne zabarwienie. Ale czasami lekarze mają do czynienia z nietypowymi guzami, które znajdują się na błonach śluzowych jamy ustnej, przewodu pokarmowego, oczu, narządów płciowych itp.
Ryzyko rozwoju
Ryzyko zachorowania na raka wzrasta, gdy:
– nadmiernej ekspozycji na słońce (guzy najczęściej lokalizują się na klatce piersiowej/twarzy poddanych regularnemu naświetlaniu ultrafioletem);
– predyspozycje dziedziczne;
– zmian związanych z wiekiem (u dzieci rak taki występuje rzadziej niż u dorosłych);
– obecności znacznej liczby moli;
– obecności stanów przedrakowych (dysplastycznych i wrodzonych znamion niekomórkowych);
– trwałe uszkodzenie znamienia (krawędź odzieży, obuwia, brzytwy itp.).
Rodzaje czerniaków
Istnieje kilka odmian takich nowotworów. Ogólnie przyjęta klasyfikacja czerniaków obejmuje:
Nowotwory powierzchniowo rozprzestrzeniające się. Występują w 70% przypadków, rosną stosunkowo wolno, charakteryzują się poziomą fazą wzrostu.
Nowotwory węzłowe. Rosną bardzo szybko, pionowo.
Guzy akralne. Pojawiają się pod płytką paznokcia.
Guzy typu lentigo. Czerniak pigmentowy rośnie powoli, wykrywany u pacjentów w wieku, zlokalizowany na twarzy. Pierwszy objaw czerniaka tego typu jest bardzo nasmarowany — wygląda jak zwykłe plamy starcze.
Guz błon śluzowych. Występuje rzadko, jest agresywny.
Czerniak jest niezwykle agresywnym rakiem, który bardzo wcześnie przerzutuje. Dobre prognozy przeżycia ma tylko pierwszy etap choroby.
Rozpoznanie choroby. Jakie są rodzaje czerniaków?
Diagnostyka czerniaka zajmuje się dermatolog lub onkolog. Aby postawić prawidłową diagnozę, lekarz przeprowadza:
– zewnętrzne badanie wzrokowe (lekarz może podejrzewać patologię nawet na zdjęciu);
– dermatoskopię (badanie obszaru problemowego za pomocą specjalnego urządzenia powiększającego);
– diagnostykę termometryczną (wykrywanie najmniejszych odchyleń temperatury w miejscu uszkodzenia);
– różne badania krwi (w tym badanie markera raka S100, które pomoże zrozumieć, jak szybko rozwija się czerniak).
Widząc czerniaka, lekarze nie spieszą się z przeprowadzeniem badania histologicznego płata podejrzanego miejsca, ponieważ uszkodzenie guza może przyczynić się do przerzutów. W celu dokładnego zbadania nowotwór jest całkowicie usuwany z wychwytem zdrowych tkanek.
Możliwe zabiegi
Jeśli kret przerodzi się w czerniaka, głównym leczeniem jest chirurgiczne usunięcie guza. Lekarz przeprowadza szerokie wycięcie pierwotnego ogniska, dzięki czemu na skórze pozostają duże wady. Aby je zamknąć, stosuje się złożone płaty skóry z innych części ciała (wykonuje się plastykę skóry). Aby zmniejszyć rozmiar wady, lekarze mogą zastosować technikę Mohsa, wycinając guz warstwami i badając każdą usuniętą warstwę pod mikroskopem. Gdy tylko komórki nowotworowe przestaną być wykrywane w usuniętych tkankach, operacja jest zakończona.
Po pomyślnym leczeniu pacjenci muszą być regularnie obserwowani przez lekarza i przestrzegać pewnych ograniczeń. Długotrwałe przebywanie na słońcu i masaż czerniaka są kategorycznie przeciwwskazane.
Leczenie chirurgiczne jest również konieczne w przypadku wykrycia przerzutów w innych narządach i węzłach chłonnych, jeśli takie komórki nowotworowe można usunąć.
